این آخرین قسمت از درس‌های آموزش فارسی باستان است که به خط مربوط می‌شود. با دانسته‌هایی که در این درس ارائه می‌شود، دیگر می‌توانید کتیبه‌های فارسی باستان را روخوانی کنید و آماده شوید که قسمت سخت کار، یعنی فهمیدن معنی کتیبه‌ها را آغاز کنید.

اندیشه‌نگارها (کوته‌نوشت‌ها)

ایده‌ی کوته‌نوشت یا Acronym از زمان کوروش و داریوش وجود داشته. در کتیبه‌های هخامنشی، واژه‌هایی مثل شاه، اهورامزدا و چند واژه‌ی دیگر خیلی تکرار شده است. برای صرفه‌جویی در وقت و سنگ، به تدریج برای این واژه‌ها علامت‌های اختصاصی به وجود آمده. جالب است که در هیچ‌کدام از کتیبه‌های داریوش چنین علامت‌هایی نیست و انگار تنبلی از نسل‌های بعد به شاهان هخامنشی هم سرایت کرده!

به هر حال این شش علامت هم در خط میخی فارسی باستان وجود دارد که هر کدام نشانگر یک کلمه هستند:

واژه

علامت

کلید

اهورامزدا

W

W

اهورامزدا (مکرر)

خدا

شاه

Q

Q

کشور

1(11(

)۱۱)۱

زمین

e

e

همانطور که می‌بینید، فونت پارسوماش علائم مربوط به سه‌تا از این کوته‌نوشت‌ها را ندارد. البته کوته‌نوشت مربوط به کشور را می‌شود با کلید‌های پرانتز بسته و عدد ۱ ساخت.

اعداد

سیستم عددنویسی فارسی باستان شبیه رومی است. یعنی عدد صفر نداریم، برای اعداد پایه علامت‌هایی وجود دارد، اعداد دیگر از جمع اعداد پایه به وجود می‌آیند.

در جدول می‌بینید که فونت پارسوماش یک نقص دیگر هم دارد: علامت عدد ۱۰۰ را ندارد. شکل عدد ۱۰۰ در خط میخی در علامت مربوط به ۱۲۰ نشان داده شده است. اگر علامت ( را که مربوط به ۲۰ است از ۱۲۰ (}) حذف کنیم، چیزی که باقی می‌ماند (یک میخ عمودی و دو افقی که از تیزی به هم چسبیده‌اند) علامت ۱۰۰ به دست می‌آید.

عدد

نمایش

کلید(ها)
۱

1

۱
۲

2

۲
۳

12

۱۲
۴

22

۲۲
۵

221

۲۲۱
۶

222

۲۲۲
۷

2221

۲۲۲۱
۸

2222

۲۲۲۲
۹

22221

۲۲۲۲۱
۱۰

0

۰
۱۱

01

۰۱
۱۲

02

۰۲
۱۳

021

۰۲۱
۱۴

022

۰۲۲
۱۵

0221

۰۲۲۱
۱۶

0222

۰۲۲۲
۱۷

02221

۰۲۲۲۱
۱۸

02222

۰۲۲۲۲
۱۹

022221

۰۲۲۲۲۱
۲۰

(

(
۳۰

000

۰۰۰
۴۰

((

((
۵۰

((0

۰((
۶۰

(((

(((
۷۰

(((0

۰(((
۸۰

((((

((((
۹۰

(((0

۰((((
۱۰۰
۱۲۰

{

{

خوب، با این دانسته‌ها می‌توانید کتیبه‌های فارسی باستان را روخوانی کنید! (معنی؟ نه! هنوز خیلی کار داریم!)

 

لینک همه درس‌ها: