دسته: از سفر

این کاشی‌کاری سردر ارگ کریمخانی در شیراز، احتمالا باید مربوط به دوره‌ی قاجاریه باشد و حدس می‌زنم که پرده‌ی نبرد رستم با دیو سفید باشد یعنی خوان هفتم از هفت‌خوان (روایت ماجرا در شاهنامه را ببینید).

برایم جالب بود که خانه‌های بالای پرده (قاعدتا خانه‌های دیوان)، همه سقف شیروانی دارند!

خانه‌ی سمت چپی (پشت سر رستم) انگار که صلیبی هم بالای شیروانی‌اش داشته باشد و مثلا کلیسایی چیزی باشد.

وقتی که یک اثر باستانی را ترمیم می‌کنند، باید جاهای ترمیم شده کاملا از اصل اثر متمایز باشد. مثلا در مورد کاشی‌کاری مثل این، اگر بخواهند جای یک کاشی شکسته، کاشی نو بگذارند، باید رنگ زمینه‌ی کاشی نو، روشن‌تر یا تیره‌تر از کاشی‌های همجوارش باشد.

به اسب رستم اگر دقت کنید (بیشتر شبیه زرافه‌ی رستم است البته!) می‌بینید که در یکی از کاشی‌ها پوست رخش خال‌های زرد رنگ دارد. این کاشی قاعدتا باید ترمیمی باشد ولی تا بحال ندیده بودم که کاشی ترمیمی اینقدر با بقیه تفاوت داشته باشد.

در تدارک یک سفر آخر هفته‌ای (برای هفته‌ی بعد) به کاشان هستم. از راهنمایی دریغ نفرمایید.

در جنگ‌های بی‌پایان ایران و روم، یکبار یکی از امپراتوران روم به نام والرین (Valerianus) به اسارت ایرانیان (شاهپور اول) در می‌آید. اهمیت واقعه آنقدر بوده که شاهپور در چندین نقش برجسته صحنه‌ی نمادین اسارت والرین را حک کرده است.

مثلا تصویر بالا یکی از نقش‌برجسته‌های نقش‌رستم است و نفر ایستاده روبروی شاه همین والرین است. (نفر نشسته یکی از فرماندهان رومی است به نام فیلیپ، مشهور به فیلیپ عرب)

حالا روایت‌های تاریخی فقط همینقدر با هم توافق دارند که والرین اسیر شد و در اسارت مرد. اما در مورد اینکه چطور اسیر شد یا در اسارت چه به سرش آمد و چطور مرد، هر کسی حرف خودش را می‌زند!

در مورد نحوه‌ی اسارت، شاهپور کتیبه‌ی مفصلی دارد که در همان نقش برجسته‌ی بالا (در فضای مسطح پشت اسب) حک شده و شرحی قهرمانانه از جنگ نابرابر شاه با امپراتور و در نهایت شکست و اسارت امپراتور بازگو می‌کند.

در عوض تاریخ‌نویسان رومی می‌گویند که ایرانی‌ها تقلب کرده‌اند و قرار بوده شاه و امپراتور با هم مذاکره کنند و امپراتور داشته با چند نفر از نزدیکانش به سمت محل مذاکره می‌رفته که در تله ایرانیان می‌افتد و اسیر می‌شود!

اما در مورد سرنوشت امپراتور اسیر، روایت‌های غربی مفصلی وجود دارد در مورد اینکه چه حقارت‌ها کشید (مثلا اینکه مجبورش می‌کرده‌اند خم شود تا شاه پایش را روی کمر او بگذارد و سوار اسب شود) و با چه زجری کشته شد (مثلا اینکه پوستش را زنده‌زنده کندند و …).

اما موقع خواندن این روایت‌های دردناک باید توجه داشته باشیم که راویان مسیحی بوده‌اند و جناب والرین هم سابقه‌ی مسیحی‌کشی مفصلی داشته (حتی پاپ معاصر خودش را هم کشته!) و تاریخ‌نویسان مسیحی بدشان نمی‌آمده بگویند چوب خدا صدا ندارد و از این حرف‌ها…

روایت ایرانی‌ای در مورد سرنوشت امپراتور اسیر در دست نیست ولی از قرائن به نظر می‌رسد وضع او و دیگر اسیران رومی چندان هم بد نبوده. از جمله کاخی ویرانه در بیشاپور هست که بعضی مورخین (مثلا گیرشمن) حدس می‌زنند متعلق به امپراتور بوده.

توی محوطه‌ی باستانی بیشاپور، حدودا آن جایی که در شکل زیر با دایره‌ی سبز مشخص شده، دو ستون سنگی بنا شده که روی یکی‌شان دو کتیبه تاریخ بنای شهر بیشاپور را بازگو می‌کنند.

سرستون یکی از ستون‌ها نسبتا سالم مانده و می‌توان نوع تزئینات آن را تشخیص داد.

روی بدنه‌ی همین ستون دو کتیبه نقش بسته که تاریخ ساخت و نام معمار شهر را بازگو می‌کند. (کتیبه بالایی به خط پهلوی ساسانی و پایینی به خط پهلوی اشکانی)

طبق اطلاعات کتیبه‌ها، شهر را معماری به نام «آپاسای» از اهالی «حرّان» ساخته است.

غروب دریا صحنه‌ی هوس‌انگیزی برای عکس یادگاری گرفتن است. فقط مواظب باشید ژست‌تان زیادی جواد نشود!

جدیدا به NGO می‌گویند «سازمان مردم‌نهاد» یا به اختصار «سمن». یکی از این سمن‌ها توی بوشهر هست به اسم «سازمان مردم نهاد علم درخشان».

این سازمان توی کلیسای ارامنه‌ی بوشهر یک نمایشگاه کوچک (کمی هم محقر) جاذبه‌های گردشگری برگزار کرده بود که خیلی دیدن نداشت! ولی اعضاء سازمان جوان‌های خیلی خوشرو و خوش‌برخوردی بودند و کلی به ما راهنمایی‌های گردشگری ارائه کردند.

کلیسای ارامنه هم ساختمان جالبی بود. محرابش بیشتر شبیه محراب مسجد بود و سالنی با سقف بسیار بلند داشت که می‌گفتند تیرهای چوبی بیست متری آنرا انگلیسی‌ها هدیه کرده‌اند.

چیزی که بیشتر برایم جالب بود قبرستان کلیسا بود با قبرهایی که از بیش از صد سال پیش تا بحال سالم مانده بودند و بیشتر مربوط به انگلیسی‌ها بودند. من حداقل قبری مربوط به یک ارمنی باشد ندیدم.

کلی دلم به حال مرحوم «جورج فردریک سیمپسون» سوخت که در اوج چل‌چلی در بوشهر غریب‌مرگ شده و با همسرش احساس همدردی کردم!

بنده‌ی خدا کلی از چارمونتِ دورچست‌شایر کوبیده و آمده تا روی عرشه‌ی کشتی Kilwa بمیرد. احتمالا البته منصبی داشته که زنش را هم همراهش آورده بوده.

قبر یک نظامی آلمانی هم بود که او هم در 35 سالگی در دیار غربت جوانمرگ شده بود. انگار سنگ قبر مرحوم اشترتسل را انگلیسی‌ها ساخته بودند چون به جای Deutschland نوشته بودند Germany (شاید هم دیده‌اند Deutschland روی سنگ جا نمی‌شود گفته‌اند اینجا که همه انگلیسی بلدند بنویسیم Germany!)

بهار نارنج‌ها توی بوشهر شکوفه کرده بودند و عطرشان پیچیده بود…

اگر خواستید شکوفه‌ی بهار نارنج را از نزدیک بو کنید، حواستان باشد که گرده‌ی گل به نوک بینی‌تان نچسبد!

از هخامنشی تا قاجاری، هر کس به فارس رسیده هوس کرده روی کوه‌ها یادگاری‌ای از خودش بگذارد.

این یکی را نفهمیدیم مربوط به کیست. مزین است به شعر (البته بندتنبانی) فارسی و توی جاده جدید کازرون-بوشهر واقع شده.