اول این تکه از ترانه‌ی «زیم زیم» را با صدای نوش‌آفرین گوش کنید و ببینید «نیش» را چطور تلفظ می‌کند:
بعد همین تکه را با صدای «ولی» (خواننده‌ی افغانی) گوش کنید و باز هم به تلفظ «نیش» دقت کنید:
زیم زیم (ولی)
نیشِ نوش‌آفرین، دقیقا صدای «ای» دارد، مثل صدای «ای» در میز و زمین و پنیر.
اما نیشِ ولی صدای «ای» ندارد. به جایش صدایی شبیه به کسره‌ی کشیده دارد. این صدا را توی آوا نویسی با ē نشان می‌دهند، یعنی نوش‌آفرین می‌گوید nīš و ولی می‌گوید nēš. (البته ریتمِ ولی کمی تند است و این تفاوت کمی کمرنگ شده. اگر همین ترانه را با صدای احمد ظاهر بشنوید تفاوت تلفظ واضحتر است. من نتوانستم فایلش را پیدا کنم)
ما الان در لهجه‌ی تهرانی، صدای ē نداریم ولی این صدا در خیلی لهجه‌های زبان فارسی و خیلی از زبان‌های ایرانی موجود است و اصولا خیلی از واژه‌هایی که الان برای ما صدای ī دارند، قبلا با ē تلفظ می‌شده‌اند. حتی «ایران» تلفظ می‌شده ērān
جالب است بدانید که شیر جنگل در قدیم تلفظ می‌شده šēr و شیر خوراکی تلفظ می‌شده šīr! یعنی الان این دو کلمه هم یک جور نوشته می‌شوند و هم یک‌جور خوانده می‌شوند، ولی قدیم فقط نوشتن‌شان یکسان بوده و تلفظ‌شان با هم فرق داشته!
با توجه به این نکته، این چند بیت از مولانا را دوباره بخوانید:
«کار خوبان را قیاس از خود مگیر
گرچه باشد در نوشتن šēr، شیر
آن یکی šērیست اندر بادیه
واندگر شیریست اندر بادیه
آن یکی šērیست کادم می‌خورد
وان دگر شیریست کادم می‌خورد»
قدیمی ترین فرهنگ چه در گویش و چه در لباس و حتی آثار تاریخی و چه زبان که هنوز که هنوزه پابرجاست باید در قوم بختیاری مشاهده کرد
این قوم به چهل هزار سال قدمت میرسه و حتی پیدایش تمدن رو در این مناطق ذکر کردن که میتونین برای خوندن مطالب خیلی بیشتر به
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C
ویکیپدیا مراجعه کنین تا بیشتر بخونین
گر ایرانزمین بختیاری نداشت/گمانم که از بخت یاری نداشت”
وگر مردمانش شناسند خویش/خدایا! چنین روزگاری نداشت!
اگر هفت وچارش شود یازده /به فردا جز امیدواری نداشت
وگر قوم لر را کند همرهی / به ایران کسی بیقراری نداشت
درست است که میهن پر از قوم هاست!/که بی ان همه خودقراری نداشت!
وگر لر نمی داشت ایرانزمین/ گمانم که از بخت یاری نداشت
من از این آهنگ خیلی راضی هستم بای بووس
من یک افغان هستم و واقعا به داشتنه این خواننده افتخار میکنم. ممنونم از تمام دوستان این وبلاگ
علی آقا، تا به حال چند خواننده افغانی این آهنگ رو خوانده اند؟ آیا به غیر از “احمد ظاهر” خواننده افغانی دیگری این آهنگ را در اواخر دهه 1970 میلادی خوانده است؟
چی بگم واللا
خبر ندارم
من دنبال این آهنگ زیبای افغانی می گشتم سر از اینجا دراوردم . در مورد زبان افغانی باید عرض کنم در روزگاران قدیم .فارسی دری زبان رسمی ایران بوده که البته به لهجه تهرانی مزین شده و بسیار شیرین تر و زیباتر شده . اما در مورد ریشه زبان فارسی برمی گرده به ساسانیان که در آن زمان زبان ایرانیان ((لری )) بوده و ریشه زبان فارسی برگرفته از لهجه ی لری بوده برای اثبات بدون مراجعه به تاریخ می توان از کلمه ((خواهر-خویش -…)) اسم برد که ما لرها میگیم khoar و فارسی میخونن khahar ببینین (و ) رو مینویسیم ولی تلفظ نمیشه چرا به این دلیل که گفتم .
jaleb bud! vali nagofti pas un H koja raft ! khoar ro dar kheyli az shahrhaye keshvar migan mesle ostane hamedan . farsiye zamane sasaniyan chizi az tarkibe kheyli ziyade kordi va lori va hamin farsi hast . farsi ke alan tuye ketaba hast az tarkibe farsiye pahlavio meghdare kami lori va kordi va meghdare ziyadi arabi dorost shode . dar zemn chizi ke man shakhsan kheyli bad mibinam ine ke moteasefane dar doreye ma hame eftekhar mikonan ke tehrani harf mizanan ! dar in rabete bishtar seda va sima moghasere , hameye barnameha hatta akhbar dare tehrani mishe ! tehrani ke ta 100 sale pish rustayi bishtar nabud ! ma hame be lahjeye tehrani adat kardim , baraye hamin fekr mikonim khube . farhang va lahjehaye ghomhaye mokhtalef dar iran dare hamegi az beyn mire . hade aghal hame farsiye sahih harf mizadan ye harfi , vali na tehrani !!!
rasti tuye lori be khastan ham khoastan migan ??? ya khaje ro ham khoaje migan ??? khoarazmi ??? khoahesh ???
دوست عزیز من قبول ندارم که زبان ایران در دوره ی ساسانیان لری بوده! مخصوصا دلیلتون که اصلا قانع کننده نیست
این شباهت ها صرفا به خاطر اینن که این زبان ها یا درواقع گویش های مختلف همگی ریشه ی یکسانی دارند که همون اریاییه!
شما میتونید این شباهت هارو خیلی واضح تو گویش مازندرانی هم مشاهده کنید!
خیلی از کلماتی که تو مازندرانی به کار میره یا به جرئت 90 درصدشون در زمان های قدیم در فارسی کاربرد داشتند یا حداقل نزدیک به ان ها هستن و صرفا چون نوشته نمیشن تلفظش از نظر ما فرق داره
برای مثال کلمه ی «رَسِن» که در مازندرانی به معنای طناب کاربرد داره و همین کلمه چند قرن پیش در فارسی با تلفط «رَسَن» به همین معنا در فارسی کاربرد داشته
این فقط یک مثال بود واگ کمی تحقیق کنیم خیلی کلمه های بیشتری رو میشه پیدا کرد!!!!!!
سلام.مهم نیست چی تلفظ کردن.مهم اینه ولی تو این اهنگ زیم زیم با یه دلقک کار کرده همونکه تی شرت سبز راه راه تنشه اسمش جواد ساغری هست بروی ارچی افغان و هراتی هست برده میمون تورو خدا به ولی بگین اینو
من عاشق ولی ام اگه می تو نی شمارشو پیدا کنید مرصی من نگین هستم ازاصفهاناگه این کاروکنی ممنونت میشم چون ولی رو واقعا دوست دارم
من یک افغانی هستم و و لی را خیلی دوست دارم یک ترانه ی ولی را در وبلاگت به نمایش بگذارخیلی ممنونم.
من یک افغان هستم به ولی افتخار میکنم ولی دیگر ایرانی نمی خواند
دوست داشتنی ترین خواننده love you valy
کلمه نیش کژدم در فرهنگ لغت فارسی استعاره از حلقه پایانی متصل به دم کژدم است که نیش کژدم نام دارد
کجکی زیباست بی نظیر است از زبان ولی که یک افغانی است با این زیبایی بخواند واقعا زیباست هیچ نظر دیگری ندارم
ترانه ای به این زیبایی با لهجه فارسی از زبان یک افغانی واقعا زیباست اولین بارم هست که ترانه ای را از زبان یک افغانی میشنوم و در کل عمرم خواننده ای به این زیبایی ند یده ام هم ترانه و هم خواننده اش واقعا زیباست ولی در مورد نیش نمی دانم چه بگویم مرسی
هم آهنگ وهم خود خواننده عسل هستن ilove you valy
خواننده
بلواقه متوجه شدم فقط یک موضوع برایم مبهم مانده، تلفظ دوگانه (ی) باعث سخت شدن زبان نمیشود؟ مثلا زبان عربی را بنگر که 14 صیغه دارد و مذکر و مونثش جداست و هزار سخن دگر ؛ همچنین زبان فرنگستان یا دیار کفر که آنهم he و she دارد و… حال زبان فارسی را بنگر که وقتی می گویید (او) خیالت راحت است که کاری به جنسیت نداری.
به عبارتی دیگر در زبان عربی و انگلیسی مجلس جداست و در زبان فارسی مجلس خودمونیه و زنونه مردونه قاتیه.
حاشیه رفتم؛ به عبارتی دیگر با بکاربردن تلفظ یکانه (ی) این اختیار را به شنونده می دهیم که خود انتخاب کند.
واو! بابا بالاخره فاطمه خانوم اومدن! میگفتید یه گاوی گوسپندی چیزی جلو پاشون قربونی می کردیم! 🙂
علی آقا من فکر کنم شما و باند تبهکارتون فاطمه خانوم رو توی خونه زندونی کرده بودید. من می دونم. وگرنه پس این همه مدت کجا بودن؟
حالا خدا رو شکر که زنده هستن! من فکر کردم شما سرش رو با گیوتین زدی!! 🙂
خوبی فاطمه خانوم؟ مشتاق دیدار بابا 😉
میگم به خدا من فوضول نیستما؟ اما اینجا محبوبه خانوم نوشته که چی کادو گرفتید و اینا من حس کنجکاویم برانگیخته شد که فاطمه خانوم بهتون چی دادن که شما هم مثه همونو بهش دادی؟ یعنی چشم در برابر چشم؟ 🙂 :دی
اینو اگه بهم نگید خیلی بدید! 🙂
آهان یه چیزی. راجه به لپ تاپ یه مدل دیدم. خیلی خوشگله . سونی ِ … بعد صصصصصصصصصصصصوووووووورتتتتیییییییییی هم هست. به خدا فکر نکنید گول ظاهرشو خوردم و کور شدما؟؟ :دی
مدلش هست :
VGN_CR 420 E
ببری جان میگن خوبه. شما هم یه نگاهی بیندازید ببینید صورتیش خشنگ تره یا شرابی ش! 🙂
بقیه چیزاشو زیاد کاری نداشته باشید :))) :دی
(اگه فاطمه خانوم رو دوباره در خونه محبوس و لپ تاپ رو هم ازشون گرفتید! 🙂 سلام گرم منو بهش برسونید اگه نرسونید مشقلمبه ایی! )
سلام خیلی جالب بود لذت بردیم
ولی امروز حال بدی دارم چون خسرو جونم (خسرو شکیبایی) از پیش ما رفته این ضایعه رو به همه تسلیت می گم
خیلی ممنون علی آقا. من که از نزدیک نمیشناسمت اما مطمئنم که جزو باحال ترین مهندس های ایران هستی. از علاقه مندیهات، نوشتنت و طرز فکرت خیلی خوشم میاد.
من که بعد از دیدن خودآموزت برای خط میخی کلی به این موضوع علاقه مند شدم و دارم حسابی روش کار میکنم.
امیدوارم همیشه همینجور خلاق و فعال باشی و یه روز از نزدیک باهات آشنا بشم.
ممنونم امیر جان،
امیدوارم به زودی افتخار آشنایی رودررو با شما رو داشته باشم
درود علی جان
علی به یاری یزدان بزرگ دارم وبی رو ایجاد میکنم که بیشتر مطالبش در مورد یکی از قدیمی ترین روستاهای استان فارس هستش، خوشحال میشم در این مورد نظری از شما داشته باشم…
به زودی آدرس این وبلاگ رو بر روی ورد پرس ایجاد میکنم، البته ممکنه یکی دو نویسندهء این وبلاگ از خارج از کشور باشن ولی نویسنده اصلی اش خودمم، نیاز به دانش و خرد شما دوست عزیزم دارم…
پیروز باشید.
شهرام جان،
خوشحال میشم اگه کمکی از دستم بر بیاد 🙂
سلام.عيدتون مبارك.
خب…فاطمه خانوم چي براتون خريدن؟راه راهه يا ساده اس؟جوراب رو ميگم ديگه!
دقیقا همون چیزی رو خرید که من روز زن براش خریدم 😉
خیلی جالب بود. من فکر میکردم این طرز ادای “ای” مخصوص افغانهاست اما الان دارم میشنوم که در لهجه های ایرانی هم وجود دارد.
راستی من به شدت منتظر آموزش خط میخی هستم. چرا درسها رو ادامه نمیدین؟ هر روز سایت شما رو چک میکنم به انتظار درس سیزدهم….
بله امیر جان، مثلا در کردی هم دقیقا همین تمایز بین شیر و شیر وجود دارد
در مورد خط میخی هم چشم، امیدوارم کل مجموعه رو تا آخر مرداد تموم کنم و روی سایت بذارم
راستي!اون نامه اي كه آقا سجاد تو بچگي به مادرتون نوشته بودند رو در انظار عمومي افشا نميكنيد؟
چرا؛ به زودی افشا میشه، هنوز متن نامه دستم نرسیده 😉
چه چيزا!
راستش اين مطلبتون عنوانش منو جلب كرد!آخه همين رو دقيقا ليلا به همراه يه خواننده افغاني ميخونن!به همين خاطر برام آشنا وجلب توجه كننده بود.
راستي!خواهر محترمتان مارا نمي بينند بهشون خوش ميگذره؟بهشون بگيد يه موقه يادي از هم اتاقي قديمي نكنند ها!!!!!
واسه منم جالب بود. هیچ کدوم از این خواننده ها که مثلا میخوان با” لهجه” ترانه بخونند اصلا به خیلی از اصول توجه ندارند. همین شعر رو لیلا فروهر هم خونده و خیلی راحت خودشو از دردسرهای لهجه دور کرده. حتی خیلی از خواننده ها وقتی میخوان به اصطلاح “بندری” بخونند فقط ریتم و موسیقی رو “بندری” میکنند و با لهجه ی تهرانی میخونند که به نظر من جای تاسف دارد.
سلام
خیلی مطلب جالبی بود. من کرد هستم. جالب است بدانید کلماتی نظیر شیر (به معنای شیر جنگل) و ایران هنوز هم در کردی دقیقا به همان آوایی که شما گفته اید تلفظ می شود. و همچنین کلماتی دیگری هم هست که دیگر در فارسی کاربرد ندارد. مثلا چند وقت پیش تو سریال دکتر قریب (که به نظر من کار خیلی خوبی از کیانوش عیاری است) به جای واژه هندوانه از “شامی” استفاده می کردند که الان دیگر در فارسی به این معنا مصطلح نیست اما در کردی کرمانشاهی هنوز از همین واژه استفاده می شود.
مرسی
واو چه جالب بود ! خیلی خیلی ممنون از این توضیح. آقا وبلاگ تون خیلی پر باره! هر بار میایم چیزای جدید جدید یاد میگیریم.
( راجع به لپ تاپ فعلا دارم جستجو می کنم ولی ممنون از نظرتون )
راستی ما اون زمان که زنجان بودیم ( با دوستهام ) انقدر ازین آهنگ زیم زیم این ولی خان خاطره داریم خاطره داریم که خدا می دونه …. انقدر با این آهنگ ٍ توی ماشین قر دادیم و خوندیم و رقصوندیم ملت رو که …. وای الان چقدر نوستالژیک شدم من! 🙂 :دی