موزه‌ی هنر مشکین‌فام را خیلی از شیرازی‌ها هم ندیده‌اند! حتی خیلی از راننده تاکسی‌های شیراز هم نمی‌دانند که شیراز چنین موزه‌ای هم دارد و من هر دو باری که به آن سر زده‌ام، تنها بازدید کننده‌اش بوده‌ام. البته توی نقشه‌های گردشگری شیراز فهرست شده و از ارگ کریمخانی تا این موزه تقریبا ده دقیقه پیاده راه است.
بنای موزه یک خانه قدیمی است ته یک کوچه‌ی بن‌بست در بافت تاریخی شیراز. خانه معروف است به خانه‌ی فروغ‌الملک (قوامی) و زمانی توسط «اسمعیل قوامی» هدیه شده به آموزش و پرورش شیراز. کاشی سردر موزه هنوز هم عنوان «دبستان فروغ الملک» دارد.
انگار از موزه شدن این دبستان سابق، چند سالی بیشتر نمی‌گذرد چون پارچه‌نویسی سر در آن کهنه است ولی هنوز دوام دارد.
فضای داخلی موزه، مثل همه‌ی خانه‌های اعیانی قدیمی زیبا است، با همان پنجره‌های مشبک و کاشی کاری و حیاط‌های اندرونی و بیرونی و هشتی و یک اتاق هم با مبلمان قدیمی خانه، از جمله مبل‌های آینه‌کاری شده!
داخل اتاق‌های خانه، فضاهایی برای نمایش آثار هنری سه نسل از خانواده‌ی «مشکین فام» در نظر گرفته و در کنار این آثار، اثرهایی از دیگر هنرمندان فارس هم هست که برخی توسط صاحب اثر و بعضی توسط مجموعه‌داران به موزه هدیه شده‌اند.
لزوما همه‌ی آثاری که در موزه به نمایش گذاشته شده‌اند، آثار هنری چشمگیر و قابل توجهی نیستند ولی موزه در مجموع فضای دلپذیر و چیدمان جذابی دارد و برای کسی که فارس را دوست دارد و می‌خواهد در مورد آن بیشتر بداند، جزء فهرست «حتما ببینم» به حساب می‌آید.
یکی از اتاق‌های موزه اختصاص دارد به عکس‌های مشاهیر فارس در زمینه‌های مختلف، از پزشکی گرفته تا تئاتر و شعر و مهندسی و ترجمه. به علاوه مجموعه‌ی مفصلی از عکس بزرگان فارسی (از جمله عکس‌هایی از سران عشایر فارس) از طرف یکی از مجموعه‌داران به این موزه هدیه شده که در ویترین‌های نزدیکتر به دوربین در عکس زیر به نمایش در آمده.
ظاهرا اداره‌ی موزه در دست خانواده‌ی مشکین‌فام (یا نهاد غیردولتی دیگری) است و میراث فرهنگی (یا اصلا یک سازمان دولتی) آن را اداره نمی‌کند. این را هم از روی بلیط موزه می‌توان حدس زد، هم از اینکه برخورد موزه با مشاهیر «ایدئولوژیک» نیست و عکس کسانی مثل «شهیار قنبری» یا «فریدون توللی» را هم می‌توان در میان عکس‌های دیگران دید.
ضعف بزرگ موزه نورپردازی آن است. وسط اتاق‌ها لامپ‌های کم مصرف سفید رنگ بسیار قوی‌ای نصب شده که هم با فضای موزه همخوانی ندارد و هم عکاسی را خیلی سخت می‌کند. تقریبا نمی‌شود عکسی از فضای داخلی موزه انداخت که در آن ردی از این «نورافکن»ها نباشد.
اهمیت تاسیس موزه
اهمیت این موزه با همین آثار پیش رو، شاید و حتماً در مقابل عظمت تمدن و فرهنگ فارس و ایران و آثار تولید شده و بیادگار مانده ناچیز باشد. زیرا، با یک نگاه گذرا به آرشیو موزه های معتبر جهان، بخصوص بخش ایران شناسی آنها، صحت این امر تأئید میشود. امّا چه می شود کرد. بقول قدما: «برگ سبزی است تحفه درویش».
و در زمانه ای که توجه به میراث و مسائل فرهنگی، از طرف مسئولین زیربط در کشور ما هیچ محلی از اعراب ندارد و در حالیکه آثار هنری، دسته دسته و گروه گروه یا به تاراج رفته، یا نابود شده و یا در کنج پستوها آهسته آهسته از بین میرود و هیچ مرجع و مقامی خود را مسئول نمی پندارد و آنها در عمل هیچ علاقه ای به توجه یا حفظ این آثار را ندارند دیگر چه جای حرف است. بهمین خاطر است که این مجموعه متأسفانه یا خوشبختانه اولین موزه خصوصی هنرهای تجسمی در فارس و ایران است و بهر حال شاید وجود همین اندک هم بهتر از نبود آن باشد. این مجموعه با همین مقدار اثر حاصل بیش از نیم قرن تلاش عاشقانه خانواده مشکین فام در جمع آوری و حفظ و حراست از دست آوردهای فرهنگی و هنری و بخش کوچکی از آثار هنرمندان و فرهنگ وران معاصر شیراز و فارس است. آثاری که با تلاش و زحمت و با هزینه شخصی، بتدریج و از سر دلسوزی، یکی یکی گردآوری شده و با همین قد و قواره و در همین اندازه و سطح، فعلاً تنها مجموعه قابل دسترس در زمینه خوشنویسی، نقاشی و عکاسی برای همشهریان شیرازی و علاقمندان به این آثار است و بنا به ضرب المثل «مشت نمونه خروار» بیانگر پتانسیل و عظمت آثار هنری و هنرمندان این بخش از سرزمین ایران است که هم اکنون آثار آنها زینت بخش موزه ها و مراکز معتبر جهان است. چه در زمینه نقاشی و خوشنویسی و عکاسی و حجاری و چه ادبیّات و فلسفه و پزشکی و چاپ و نشر و معماری و هنرهای دستی که در بخشهای مختلف این اثر بطور گسترده تر به آن پرداخته خواهد شد.
انگیزه گردآوری این مجموعه، تنها و تنها علاقه شخصی و اهمیت داشتن و ارزشمند بودن آنها از دید این جانب بوده است. بهمین خاطر است که علاوه بر تمامی مشکلات، بخصوص بخش مالی آن، این مجموعه با هزینه شخصی، یعنی پرداخت حقوق پرسنل، هزینه نگهداری، تبلیغات و سایر موارد، بدون کوچکترین توجهی از طرف سازمانهای فرهنگی مربوطه اداره شده و بخاطر وضعیت اقتصادی و اجتماعی جامعه هیچگونه درآمد قابل توجهی از طریق مراجعه کنندگان حاصل نمیگردد.
سلام
فکر کنم این اولین موزه خصوصی ایران باشه
فکر نکنم تو شیراز کسی اینجا رو بشناسه
و حمایت مالی که نداره تازه جلوی کارش هم سنگ اندازی میشه .. اما نمیدونم شاید جالب از نظر شما نباشه اما این کار سخت و دشواره و با ید از این افراد تشکر کرد . شما جایی رو اداره می کنید که در آمد زیادی نداره هزینه های ثابت داره و کسی همایت نمی کنه همینکه تا الان درش تخته نشده باید تشکر کرد از مدیرانش ..همین که اهالی شهر و تاریخ نزدیک شهر شیراز نشون داد خیلی عالی هست..مرسی
salam.mamnoon…ham az matlabetoon va axatoon.kolli donbale axaye khoone foroogh migashtam…sepasgozaram
از لامپ کم مصرفش بدم اومد !! :)))
اه از این موزه های معاصر متنفرم (البته فکر کنم یه حس دو طرفه باشه)
سلام. مرسی از سفرتون به شیراز ! ما که کلی مطلب یاد گرفتیم.
سلام – ممنون از مطلب زیباتون – من یکی از علاقه مندان فرهنگ و هنر ایران هستم و چون به همون رشته ای که شما خوندید علاقه دارم ( البته شاید امسال در دانشگاه به طور رسمی شروع به خوندن کنم ) به خاطر فعالیتون تو این رشته دوست دارم با شما ارتباط داشته باشم . به من سر بزنید . سبز و شاد باشید .